JPN / ENG / KOR / VIE ESP / ITA / CAT / POR HÀNH TRÌNH KIẾN TẠO HÒA BÌNH – MANG THEO HY VỌNG Sứ điệp của Hội Đ […]
HÀNH TRÌNH KIẾN TẠO HÒA BÌNH – MANG THEO HY VỌNG
Sứ điệp của Hội Đồng Giám Mục nhân dịp 80 năm sau chiến tranh
Gửi đến tất cả những ai khao khát hòa bình và các bạn trẻ thân mến
Mở đầu
Năm nay, chúng ta kỷ niệm 80 năm chiến tranh kết thúc. Trong năm đặc biệt này, chúng ta một lần nữa tưởng nhớ và cầu nguyện cho những người đã bị tước đoạt mạng sống, những người bị xúc phạm phẩm giá dưới nhiều hình thức khác nhau, cũng như môi trường thiên nhiên đã bị tàn phá. Sau một khoảng thời gian dài bằng cả đời người, giờ đây chúng ta tự hỏi: làm thế nào để tâm tình trân trọng phẩm giá con người và khát vọng thực hiện hòa bình được trao lại cho thế hệ mai sau? Năm nay, Giáo Hội Công Giáo mừng Năm Thánh, cử hành mỗi 25 năm một lần. Chúng tôi mong muốn cùng quý vị, đặc biệt là các bạn trẻ, tiến bước với niềm hy vọng xây dựng một thế giới hòa bình.
80 năm sau chiến tranh
Tháng 10 năm 2024, Hội Đồng Toàn Quốc các Nạn Nhân Nhật Bản của bom nguyên tử (Hidankyo) đã được trao Giải Nobel Hòa Bình. Trong bài phát biểu nhận giải, ông Tanaka Terumi, đại diện của hội đã nói: “Vũ khí hạt nhân là loại vũ khí giết người cực kỳ phi nhân đạo, không thể cùng tồn tại với nhân loại, cần phải bị xóa bỏ ngay lập tức.” Những lời này đã chạm tới trái tim con người khắp thế giới, trở thành cơ hội để suy nghĩ về việc xóa bỏ vũ khí hạt nhân. Đằng sau những lời ấy là sức nặng của 80 năm kiên trì cất tiếng nói.
Biết bao người từng trải qua chiến tranh ở Nhật Bản cũng như trên thế giới, suốt 80 năm qua đã truyền lại kinh nghiệm và hành động vì hòa bình. Ngày nay, những người thực sự từng trải qua chiến tranh đã không còn nhiều. Chính vì thế, chúng ta phải đối diện một cách trung thực với sự thật lịch sử, học hỏi, ghi nhớ, truyền lại cho thế hệ sau, và biến những bài học ấy thành sức sống cho hòa bình.
Đức Giáo Hoàng Phanxicô, tại Hiroshima năm 2019, đã nói: “Hãy ghi nhớ, hãy cùng nhau tiến bước, và hãy bảo vệ. Ba điều này là mệnh lệnh luân lý. Ở đây, tại Hiroshima, chúng mang ý nghĩa mạnh mẽ và phổ quát hơn nữa. Ba điều này có sức mở ra con đường dẫn đến hòa bình. Vì thế, chúng ta không được để mất ký ức về những gì đã xảy ra ở đây cho thế hệ hôm nay và mai sau.”
Với ý nghĩa ấy, việc các bạn trẻ đến Hiroshima, Nagasaki và Okinawa để hành hương, học hỏi về hòa bình là một điều vô cùng quan trọng và ý nghĩa.
Chúng ta không được quên rằng, từ trước Chiến tranh Thái Bình Dương, Nhật Bản đã gây ra nhiều đau khổ to lớn cho các nước láng giềng qua các hành động như chiến tranh Nhật-Thanh, Nhật-Nga và chính sách thuộc địa. Trong dòng lịch sử dẫn đến kết thúc chiến tranh 80 năm trước, Giáo Hội Công Giáo cũng đã có những mặt hạn chế trong việc thực hiện vai trò xây dựng hòa bình. Từ thời Minh Trị, khi Nhật Bản xây dựng thể chế quốc gia xoay quanh Thiên Hoàng, Giáo Hội Công Giáo đã nỗ lực thể hiện tinh thần trung quân ái quốc. Trong tiến trình ấy, Giáo Hội Nhật Bản đã theo thuyết “chiến tranh chính nghĩa” để biện minh và ủng hộ các cuộc chiến tranh của Nhật Bản. Chúng ta cần chân thành đón nhận quá khứ ấy, hoán cải, và cùng với thế hệ trẻ tiếp tục bước đi trên con đường hòa bình.
Tình hình thế giới hôm nay
Song song với nỗ lực 80 năm vì hòa bình của nhiều người dân, Liên Hiệp Quốc và các quốc gia thành viên cũng đã tiến bước. Tuy nhiên, Hiến chương LHQ và nhiều quy phạm nhằm bảo vệ hòa bình đã bị giải thích tùy tiện hoặc bị phớt lờ, khiến thế giới hôm nay chứng kiến những cuộc chiến tàn bạo. Tại Ukraina và Nga, Palestine và Israel cùng khu vực Trung Đông, cũng như ở Myanmar và nhiều nước châu Phi, mỗi ngày đều có nhiều người bị giết hại, và những cảnh tượng đau thương diễn ra không ngừng. Chiến tranh thường được tiến hành dưới danh nghĩa “can thiệp nhân đạo”, “phòng ngừa” hay “tự vệ”, nhưng thực chất đó là những sự mở rộng để tự biện minh, dẫn đến nhiều nạn nhân dân sự, phá hoại môi trường, và gia tăng các mối nguy (x. Thông điệp Fratelli tutti 258).
Ngay cả những quốc gia không trực tiếp tham chiến cũng đang tăng cường quân bị để “tránh chiến tranh” hoặc “chuẩn bị khi chiến tranh xảy ra”. Nhật Bản cũng vậy: những điều từng được Hiến pháp, điều 9, coi là “không thể” – như cho phép thực thi quyền phòng vệ tập thể, triển khai tên lửa tầm xa tấn công lãnh thổ nước khác, gỡ bỏ lệnh cấm xuất khẩu vũ khí, xây thêm căn cứ tự vệ, tăng mạnh ngân sách quốc phòng – đang làm lu mờ chủ nghĩa hòa bình vốn là quốc sách.
Tại đảo Okinawa và quần đảo Tây Nam, dưới danh nghĩa “phòng vệ”, các đơn vị tên lửa liên tục được triển khai. Trong trận Okinawa 80 năm trước, hơn 200.000 người, trong đó có khoảng 94.000 thường dân đã thiệt mạng. Người dân Okinawa, dù mang ký ức kinh hoàng ấy và những đau khổ từ các vụ bạo lực liên quan đến căn cứ quân sự Mỹ sau chiến tranh, vẫn kiên trì kêu gọi hòa bình bằng phương thức bất bạo động. Họ luôn lên tiếng để chiến tranh và những tổn thương từ căn cứ kể cả bạo lực tình dục không bao giờ lặp lại. Thế nhưng nay, trước mắt họ lại mọc lên những căn cứ tên lửa mới. Nhiều người cao tuổi ở Okinawa nói: “Đang chuẩn bị cho chiến tranh”, “Đang đi lại con đường trước khi chiến tranh xảy ra”.
Sự khủng khiếp và tội lỗi của chiến tranh là điều ai cũng thấy rõ. Nhưng từ kinh nghiệm 80 năm trước, chúng ta phải nhận ra rằng chính những tư tưởng và giá trị được gieo trong đời sống thường ngày đã từng dẫn dắt dư luận tiến đến chiến tranh một cách vô thức. Vậy, Nhật Bản hôm nay có thực sự đang đi trên con đường hòa bình?
Hướng tới xóa bỏ vũ khí hạt nhân
Đức Giáo Hoàng Phanxicô tại Hiroshima năm 2019 đã mạnh mẽ khẳng định: “Tôi xin quả quyết lại: việc sử dụng năng lượng hạt nhân cho chiến tranh, trong thời đại ngày nay, là một tội ác hơn bao giờ hết. Đó là tội ác chống lại nhân loại và phẩm giá của nó, cũng như chống lại mọi khả năng tương lai của ngôi nhà chung của chúng ta. Việc sử dụng năng lượng hạt nhân cho mục đích chiến tranh là phi luân lý. Việc sở hữu vũ khí hạt nhân tự nó đã phi luân lý.”
Việc Hidankyo nhận giải Nobel Hòa Bình là một bước tiến lớn để thế giới thoát khỏi “răn đe hạt nhân” và hướng tới xóa bỏ vũ khí hạt nhân. Là quốc gia từng hứng chịu bom nguyên tử, chúng ta đã trải nghiệm rằng vũ khí hạt nhân không chỉ gây chết chóc tức thời mà còn để lại di chứng lâu dài về sức khỏe, phân biệt đối xử xã hội và hủy hoại môi trường. Năm 1995, kỷ niệm 50 năm sau chiến tranh, các Giám mục Nhật Bản đã mạnh mẽ tuyên bố: “Là những người từng trải nghiệm sức tàn phá khủng khiếp của vũ khí hạt nhân, chúng ta, với tư cách nhân chứng quý giá, có trách nhiệm tiếp tục kêu gọi xóa bỏ vũ khí hạt nhân” (Quyết tâm cho Hòa Bình, 50 năm sau chiến tranh).
Các nỗ lực xóa bỏ vũ khí hạt nhân đang lan rộng qua những mạng lưới hợp tác giữa Hiroshima, Nagasaki và các Giám mục Hoa Kỳ. Chúng tôi cầu nguyện để giải thưởng lần này trở thành ngọn đèn hy vọng cho một thế giới không vũ khí hạt nhân, và mạnh mẽ kêu gọi chính phủ Nhật Bản cùng cộng đồng quốc tế ghi khắc sâu “dấu chỉ của thời đại” này, nhanh chóng ký kết và phê chuẩn Hiệp ước Cấm Vũ khí Hạt nhân.
Thế nào là hòa bình đích thực
Trong Kinh Thánh, “hòa bình” (Shalom) nguyên nghĩa là “tình trạng không thiếu thốn gì”. Vì thế, hòa bình không chỉ là tình trạng không có chiến tranh hay xung đột, nhưng là khi thế giới ở trong tình trạng trọn vẹn trước mặt Thiên Chúa – nghĩa là mọi điều mà Thiên Chúa đã dựng nên “rất tốt đẹp” đều được tôn trọng và ở trong sự hài hòa. Vì vậy, khi làm việc cho hòa bình, chúng ta cần xét lại mối tương quan của mình với Thiên Chúa, với con người, và với môi trường; cần hoán cải và đối thoại để có những mối tương quan đẹp lòng Chúa. Hòa bình không phải là kết quả của sự cân bằng về vũ khí hạt nhân hay sức mạnh quân sự.
Cùng nhau bước đi với hy vọng
Năm nay, Giáo Hội Công Giáo cử hành Năm Thánh, lấy cảm hứng từ “Năm Toàn Xá” trong sách Lêvi (x. Lv 25,10) của Cựu Ước. Theo sách Lêvi, năm này diễn ra 50 năm một lần: đất đai được nghỉ ngơi, ruộng đất đã bán vì nghèo đói được trả lại, những người đồng bào phải làm thuê được giải phóng, các khoản nợ được xóa bỏ, là một năm giải thoát. Trong Giáo Hội Công Giáo, Năm Thánh được cử hành mỗi 25 năm, để tái xác nhận rằng mọi người đều quý giá trước mặt Thiên Chúa; nếu quyền lợi của ai bị xâm phạm thì cần khắc phục; nếu ai bị bóc lột thì phải hoàn trả; nếu ai mắc nợ thì giúp họ được giải thoát. Đây chính là năm phục hồi tình trạng nguyên vẹn, là năm thực hiện hòa bình.
Đức nguyên Giáo Hoàng Phanxicô đã chọn chủ đề Năm Thánh năm nay là “Những người hành hương của hy vọng”, và mời gọi: “Ước chi Năm Thánh là cơ hội để mọi người tìm lại hy vọng.”
Tân Giáo Hoàng Lêô XIV, trong lời chúc lành đầu tiên, đã nói: “Bình an ở cùng anh chị em… Ước gì lời chào bình an này chạm đến trái tim mọi người. Ước gì bình an ấy đến với gia đình anh chị em, với mọi người ở bất cứ nơi đâu, với mọi dân tộc, mọi miền đất. Bình an ở cùng anh chị em.”
Hỡi tất cả những ai khao khát hòa bình, hỡi các bạn trẻ, hãy biến hành trình hòa bình được trao truyền qua bao thế hệ suốt 80 năm qua thành của chính mình, mang theo hy vọng, và cùng nhau tiếp tục bước đi trong hành trình kiến tạo hòa bình.